Archive

Stopa płasko-koślawa u dzieci

Stopy płasko-koślawe u dzieci, to częsty powód do niepokoju rodziców. Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków, jest to tylko fizjologiczna faza, przez która przechodzą stopy w trakcie normalnego, niezaburzonego wzrostu. Aby potwierdzić, że za wygląd stopy nie odpowiada żadna patologia, wykonujemy kilka testów, z których najprostszy jest test „heel rise”. W trakcie stania na palcach, w zdrowej stopie wykształcają się prawidłowe łuki stopy, a pięta się odwraca.

Nasz niepokój budzą takie objawy jak:

1. Ból łydki lub stopy w trakcie wysiłku, lub po nim, niechęć do aktywności.
2. Modzele i otarcia pojawiające się na stopach, trudności z dopasowaniem obuwia.
3. Przykurcz ścięgna Achillesa.
4. Ograniczenie ruchomości poszczególnych stawów stopy.
5. Wzmożona elastyczność więzadłowa.
6. Asymetria kształtu stóp.

Stopa płasko-koślawa może być związana z kilkoma patologiami, które musimy wykluczyć w badaniu ortopedycznym, część z nich może wymagać leczenia:

1. Przykurcz ścięgna Achillesa.
2. Niewydolność ścięgna piszczelowego tylnego.
3. Wzmożona wiotkość więzadłowa.
4. Koalicja stępu, czyli trwały zrost między niektórymi kośćmi stopy.
5. Kość łódkowata dodatkowa.
6. Zwiększona antetorsja szyjki kości udowej.
7. Koślawość stawu kolanowego.

Co możesz zrobić, jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma stopę płasko-koślawą?

Przede wszystkim ważne jest prawidłowe badanie stopy. Zdecydowana większość stóp płasko-koślawych nie wymaga żadnej interwencji! Obuwie profilaktyczne i sztywne wkładki są zarezerwowane jedynie dla dzieci z dużymi, objawowymi wadami stóp. Używanie ich w przypadku fizjologicznej stopy płasko-koślawej jest błędem. Obuwie dla małych dzieci powinno być maksymalnie elastyczne, chód w nich powinien przypominać chód boso. Dla starszych dzieci, do aktywności fizycznej na twardej nawierzchni wskazane są dedykowane buty sportowe. Niektóre dzieci odniosą korzyść z rehabilitacji, szczególnie rozciągania ścięgna Achillesa. Ćwiczenia polegające na chodzeniu na palcach nie są wskazane. Dzieci należy zachęcać do sportu, a także do chodzenia boso, szczególnie po nierównej powierzchni, np. po plaży. Jest to naturalne ćwiczenie propriocepcji.

Jakie są metody leczenia stopy płasko-koślawej?

Metody leczenia operacyjnego dobrane są do konkretnej przyczyny stopy płasko-koślawej. Najprostszym, małoinwazyjnym, a także odwracalnym zabiegiem, jest założenie implantu do zatoki stępu. W trakcie zabiegu przy pomocy małej, tytanowej śrubki „unosimy” kość skokową. Implant umieszczony jest pozastawowo, z dala od wszystkich ważnych struktur anatomicznych, a na skórze pozostaje minimalna, około 2-centymetrowa blizna. Inne metody leczenia polegają m.in. na osteotomiach kości stępu i przemieszczaniu ich względem siebie, wycinaniu koalicji lub usuwaniu kości łódkowatej dodatkowej, z przeniesieniem ścięgna piszczelowego tylnego.

   
Stopa płasko-koślawa fizjologiczna u dziecka. W teście heel-rise widać całkowitą korekcje koślawego ustawienia pięty.

Paluch sztywny

Paluch sztywny to inaczej zmiany zwyrodnieniowe pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego. Początkowe objawy tej choroby to głównie ograniczenie zgięcia grzbietowego palucha i niewielkie dolegliwości bólowe. Mają one jednak charakter progresywny i coraz bardziej utrudniają codzienne funkcjonowanie. Są dwie główne przyczyny powstawania palucha sztywnego:

1. Urazy, zarówno powtarzalne mikrourazy, jak i złamania w obrębie stopy. Częstą przyczyną palucha sztywnego jest nierozpoznany „turf toe”, czyli uszkodzenie więzadeł okolicy I stawu śródstopno-paliczkowego.
2. Nieprawidłowości strukturalne w obrębie stopy. Pacjenci nie zawsze mają świadomość ich występowania, ponieważ do czasu powstania zmian zwyrodnieniowych, nie muszą one powodować dolegliwości.

W przypadku palucha sztywnego w początkowym stadium, poprawę może przynieść fizjoterapia. Delikatnie rozciąganie okolicznych struktur i zabiegi pomagają zmniejszyć stan zapalny i pacjenci odczuwają ulgę. Jest to też odpowiedni moment na zastosowanie tzw. leczenia biologicznego, czyli osocza bogatopytkowego (PRP). Osocze bogatopłytkowe ma udowodnione działanie zmniejszające stan zapalny w obrębie stawu. Dolegliwości zmniejsza także używanie butów o twardej podeszwie, szczególnie tzw „rocker bottom shoes”, które ułatwiają przetaczanie się stopy w trakcie chodu.

Paluch sztywny w średnim i dużym stopniu zaawansowania często wymaga leczenia operacyjnego. W zależności od przyczyny i rodzaju zniekształcenia możemy zaproponować pacjentom różne zabiegi:

1. Artroskopię, w której z niewielkich cięć wprowadzamy do stawu kamerę i narzędzia, a następnie naprawiamy uszkodzoną chrząstkę w środku stawu.
2. Miniinwazyjne usunięcie wyrośli kostnych (osteofitów), czyli tzw. cheilektomia miniinwazyjna.
3. Miniinwazyjne lub klasyczne usunięcie wyrośli kostnych wraz z osteotomią kości śródstopia lub paliczków.
4. Implanty zastępujące staw.
5. Miniinwazyjne lub klasyczne usztywnienie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, czyli tzw. artrodeza. Jest to operacja proponowana pacjentom w przypadku dużych zmian zwyrodnieniowych stawu i silnych dolegliwości bólowych. Warto wiedzieć, że izolowane usztywnienie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, nie powoduje istotnego pogorszenia chodu.

Paluch koślawy

Czym jest paluch koślawy?

Paluch koślawy jest zdecydowanie najczęstszą deformacją stopy, spotyka się ją u niemal co piątej osoby. Kojarzymy je głównie z mało estetyczną i zazwyczaj bolesną „wyroślą” u podstawy palucha. Jest to najwyraźniejsza, ale niestety niejedyna manifestacja paluchów koślawych. Deformacja ta jest jedynie skutkiem szeregu zmian, które tworzą się w całej stopie.

Jakie są przyczyny palucha koślawego?

1. Predyspozycje genetyczne
2. Nieprawidłowe obuwie, szczególnie buty ze zwężanym przodem oraz na wysokim obcasie.
3. Zmiany hormonalne. Okres ciąży oraz menopauza często są czynnikiem spustowym deformacji.
4. Choroby zapalne stawów takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.
5. Urazy, szczególnie uszkodzenia więzadeł stawów palucha tzw. „turf toe”.

Diagnostyka

Podstawą w diagnostyce palucha koślawego jest badanie kliniczne oraz rentgen stóp w dwóch projekcjach na stojąco. Takie zdjęcie możemy wykonać na miejscu. W wybranych przypadkach potrzebujemy tomografii komputerowej, dynamicznego usg (w ruchu) lub rezonansu magnetycznego.

Biomechanika

Deformacja typu haluks, nie jest związana tylko z przesunięciem palucha. Jest to choroba obejmująca całą stopę. Jej przyczyną mogą być między innymi skłonności dziedziczne, noszenie nieprawidłowego obuwia z wąskim przodem, a także urazy. Często czynnikiem spustowym powodującym powstanie deformacji jest rozluźnienie więzadeł w wyniku zmian hormonalnych, które zachodzą w ciąży lub w czasie menopauzy. Osobnym problemem są paluchy koślawe młodzieńcze. Poniżej znajduje się schemat, pokazujący główną deformację występującą w haluksach.

Jak widać na powyższym schemacie, głównym problemem nie jest przesunięcie palucha, tylko całej pierwszej kości śródstopia. To dlatego leczenie zachowawcze nie powoduje cofnięcia się deformacji ani spowolnienia postępowania choroby. Takie działania możemy prowadzić jedynie po to, aby tymczasowo zmniejszyć dolegliwości bólowe.

Kwalifikacja do zabiegu

Nie każdy paluch koślawy musi być operowany. Niewielka, bezobjawowa deformacja zazwyczaj wymaga jedynie obserwacji. Zabieg jest jednak konieczny, jeśli odczuwasz dolegliwości bólowe. Dyskomfort w okolicy podstawy palucha lub na podeszwie stopy sugeruje nam konieczność interwencji. Często na śródstopiu tworzą się bolesne odciski. Nie stanowią one wyłącznie problemu kosmetycznego. Świadczą one o nieprawidłowym rozkładzie ciężaru ciała. Leczenie operacyjne musisz rozważyć także, gdy masz problem z doborem obuwia, a większość dostępnych butów powoduje otarcia i ból, a także, kiedy występuje zjawisko „cross-over”, czyli palce nachodzą na siebie.

Leczenie operacyjne

W ortopedii istnieje około 100 różnych technik chirurgicznych, dzięki którym jesteśmy w stanie naprawić Twoją stopę. Większość technik polega na przecięciu pierwszej kości śródstopia i palucha i przemieszczeniu ich względem siebie, tak by uzyskać prawidłowy kierunek siły działającej na pierwszy staw śródstopno-paliczkowy. Dzięki temu zabiegowi, stopa zostaje zwężona i wraca do swojego pierwotnego wymiaru. Przecięte kości zespalamy w sposób stabilny implantami lub technikami bez użycia implantów, w zależności od deformacji. Paluch koślawy pourazowy wymaga zwykle pracy jedynie na tkankach miękkich.

Miniinwazyjne leczenie paluchów koślawych

Dzięki wybraniu tak wąskiej dziedziny, jaką jest chirurgia stopy i stawu skokowego, jesteśmy w stanie zapewnić pacjentom wysokospecjalistyczną metodę leczenia paluchów koślawych, jaką jest leczenie miniinwacyjne. W trakcie operacji przeprowadzanych tą techniką, w ręku mamy bardzo małe wiertło, które trzymamy tak jak długopis, a na skórze zostają jedynie małe, kilkumilimetrowe lady – miejsca, w które wprowadzaliśmy nasze narzędzia. Niektóre rany, są tak drobne, że nie wymagają szycia.

Opieka pooperacyjna

Postępowanie pooperacyjne ustalamy indywidualnie, w zależności od rodzaju zabiegu oraz możliwości biologicznych. Stosujemy specjalny but pooperacyjny, który przypomina sandał przez 5-7 tygodni. Zazwyczaj pacjent może od razu obciążać kończynę i nie ma potrzeby używania kul. Większość ran zaopatrujemy szwami wchłanialnymi, a opatrunek po raz pierwszy zmieniamy po 1 tygodniu. Dzięki temu w całym procesie leczenia minimalizujemy nieprzyjemne, bolesne procedury. Kolejne wizyty kontrolne odbywają się po 2, 4 i 8 tygodniach, a następnie po 3, 6 i 12 miesiącach. Naszych pacjentów zachęcamy do wczesnego podjęcia aktywności ruchowej, współpracujemy także z fizjoterapeutami, którzy znają nasze techniki operacyjne i wiedzą jak postępować po naszych zabiegach.

Niestabilność stawu skokowego

Niestabilność stawu skokowego rozwija się aż u 30% ludzi po urazie skrętnym stawu. Najczęściej objawia się to nawracającymi skręceniami, obrzękiem i bólem po wysiłku fizycznym. Na szczęście poprawnie poprowadzona rehabilitacja pozwala na opanowanie tendencji do skręceń u bardzo wielu osób. Pacjentów wysyłamy głównie na kinezyterapię i trening propriocepcji.

Mechanizm urazu:

Ćwiczenia na piłce:

W tego typu urazie najczęściej dochodzi do uszkodzenia dwóch więzadeł: ATFL (więzadło skokowo-strzałkowe przednie) oraz CFL (więzadło piętowo-strzałkowe). W USG oceniamy stopień uszkodzenia i w zależności od tego ustalamy schemat leczenia. W przypadkach bez istotnej niestabilności wystarczy zastosowanie schematu RICE:

• Rest (odpoczynek)
• Ice (lód, czyli chłodzenie)
• Compression (ucisk, czyli bandaż elastyczny lub lekka orteza)
• Elevation (uniesienie)

i wczesne rozpoczęcie rehabilitacji. W przypadku całkowitego uszkodzenia więzadeł i klinicznej niestabilności konieczne jest unieruchomienie stawu skokowego na około 4 tygodnie.

Jeśli leczenie nieoperacyjne nie przyniesie spodziewanych efektów, a także w przypadku współistniejącego uszkodzenia chrząstki stawowej lub ścięgien strzałkowych konieczne jest leczenie operacyjne. W zależności od struktur, które wymagają naprawy, wykonujemy różne zabiegi. Najczęściej naprawiamy więzadła kompleksu bocznego techniką Broströma lub artroskopowo.