Paluch sztywny to inaczej zmiany zwyrodnieniowe pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego. Początkowe objawy tej choroby to głównie ograniczenie zgięcia grzbietowego palucha i niewielkie dolegliwości bólowe. Mają one jednak charakter progresywny i coraz bardziej utrudniają codzienne funkcjonowanie. Są dwie główne przyczyny powstawania palucha sztywnego:
- Urazy, zarówno powtarzalne mikrourazy, jak i złamania w obrębie stopy. Częstą przyczyną palucha sztywnego jest nierozpoznany „turf toe”, czyli uszkodzenie więzadeł okolicy I stawu śródstopno-paliczkowego.
- Nieprawidłowości strukturalne w obrębie stopy. Pacjenci nie zawsze mają świadomość ich występowania, ponieważ do czasu powstania zmian zwyrodnieniowych, nie muszą one powodować dolegliwości.
W przypadku palucha sztywnego w początkowym stadium, poprawę może przynieść fizjoterapia. Delikatnie rozciąganie okolicznych struktur i zabiegi pomagają zmniejszyć stan zapalny i pacjenci odczuwają ulgę. Jest to też odpowiedni moment na zastosowanie tzw. leczenia biologicznego, czyli osocza bogatopytkowego (PRP). Osocze bogatopłytkowe ma udowodnione działanie zmniejszające stan zapalny w obrębie stawu. Dolegliwości zmniejsza także używanie butów o twardej podeszwie, szczególnie tzw „rocker bottom shoes”, które ułatwiają przetaczanie się stopy w trakcie chodu.
Paluch sztywny w średnim i dużym stopniu zaawansowania często wymaga leczenia operacyjnego. W zależności od przyczyny i rodzaju zniekształcenia możemy zaproponować pacjentom różne zabiegi:
- Artroskopię, w której z niewielkich cięć wprowadzamy do stawu kamerę i narzędzia, a następnie naprawiamy uszkodzoną chrząstkę w środku stawu.
- Miniinwazyjne usunięcie wyrośli kostnych (osteofitów), czyli tzw. cheilektomia miniinwazyjna.
- Miniinwazyjne lub klasyczne usunięcie wyrośli kostnych wraz z osteotomią kości śródstopia lub paliczków.
- Implanty zastępujące staw.
- Miniinwazyjne lub klasyczne usztywnienie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, czyli tzw. artrodeza. Jest to operacja proponowana pacjentom w przypadku dużych zmian zwyrodnieniowych stawu i silnych dolegliwości bólowych. Warto wiedzieć, że izolowane usztywnienie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, nie powoduje istotnego pogorszenia chodu.