Stopy płasko-koślawe u dzieci, to częsty powód do niepokoju rodziców. Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków, jest to tylko fizjologiczna faza, przez która przechodzą stopy w trakcie normalnego, niezaburzonego wzrostu. Aby potwierdzić, że za wygląd stopy nie odpowiada żadna patologia, wykonujemy kilka testów, z których najprostszy jest test „heel rise”. W trakcie stania na palcach, w zdrowej stopie wykształcają się prawidłowe łuki stopy, a pięta się odwraca.
Nasz niepokój budzą takie objawy jak:
- Ból łydki lub stopy w trakcie wysiłku, lub po nim, niechęć do aktywności.
- Modzele i otarcia pojawiające się na stopach, trudności z dopasowaniem obuwia.
- Przykurcz ścięgna Achillesa.
- Ograniczenie ruchomości poszczególnych stawów stopy.
- Wzmożona elastyczność więzadłowa.
- Asymetria kształtu stóp.
Stopa płasko-koślawa może być związana z kilkoma patologiami, które musimy wykluczyć w badaniu ortopedycznym, część z nich może wymagać leczenia:
- Przykurcz ścięgna Achillesa.
- Niewydolność ścięgna piszczelowego tylnego.
- Wzmożona wiotkość więzadłowa.
- Koalicja stępu, czyli trwały zrost między niektórymi kośćmi stopy.
- Kość łódkowata dodatkowa.
- Zwiększona antetorsja szyjki kości udowej.
- Koślawość stawu kolanowego.
Co możesz zrobić, jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma stopę płasko-koślawą?
Przede wszystkim ważne jest prawidłowe badanie stopy. Zdecydowana większość stóp płasko-koślawych nie wymaga żadnej interwencji! Obuwie profilaktyczne i sztywne wkładki są zarezerwowane jedynie dla dzieci z dużymi, objawowymi wadami stóp. Używanie ich w przypadku fizjologicznej stopy płasko-koślawej jest błędem. Obuwie dla małych dzieci powinno być maksymalnie elastyczne, chód w nich powinien przypominać chód boso. Dla starszych dzieci, do aktywności fizycznej na twardej nawierzchni wskazane są dedykowane buty sportowe. Niektóre dzieci odniosą korzyść z rehabilitacji, szczególnie rozciągania ścięgna Achillesa. Ćwiczenia polegające na chodzeniu na palcach nie są wskazane. Dzieci należy zachęcać do sportu, a także do chodzenia boso, szczególnie po nierównej powierzchni, np. po plaży. Jest to naturalne ćwiczenie propriocepcji.
Jakie są metody leczenia stopy płasko-koślawej?
Metody leczenia operacyjnego dobrane są do konkretnej przyczyny stopy płasko-koślawej. Najprostszym, małoinwazyjnym, a także odwracalnym zabiegiem, jest założenie implantu do zatoki stępu. W trakcie zabiegu przy pomocy małej, tytanowej śrubki „unosimy” kość skokową. Implant umieszczony jest pozastawowo, z dala od wszystkich ważnych struktur anatomicznych, a na skórze pozostaje minimalna, około 2-centymetrowa blizna. Inne metody leczenia polegają m.in. na osteotomiach kości stępu i przemieszczaniu ich względem siebie, wycinaniu koalicji lub usuwaniu kości łódkowatej dodatkowej, z przeniesieniem ścięgna piszczelowego tylnego.
Stopa płasko-koślawa fizjologiczna u dziecka. W teście heel-rise widać całkowitą korekcje koślawego ustawienia pięty.